واقعیت مجازی، نوعی فناوری برای ایجاد تعامل بین انسان و رایانه است که توسط آن دادههای پیچیده تبدیل به تصویر، صوت و عوامل تحریک حواس شخص میشود تا حضور واقعی در محیط مجازی به او القا شود. یکی از مزایای واقعیت مجازی، بهره گیری از آن به عنوان یک ابزار جدید در حوزه ی هنر معماری، برای شبیه سازی بنا قبل از ساخت است.
بدین ترتیب، میتوان از لحاظ بصری و طراحی هنری، تناسب به کار رفته در طراحی پروژه را بررسی نموده و از خطاهای احتمالی در حین طراحی جلوگیری نمود. شناخت قابلیتها و کاربردهای واقعیت مجازی، و به دنبال آن به کارگیری گسترده این تکنولوژی، میتواند انقلابی در معماری و طراحی به وجود آورد و دامنه استفاده از آن را گسترش دهد. استفاده از این فناوری توسط معماران، تنها راه شناسایی پتانسیلها و کمبودهای آن در حوزه ی معماری و به ویژه طراحی داخلی است. بنابراین، مداخله ی معماران در بهبود و تکامل این تکنولوژی ضروری است و این امر، تنها با شناساندن و معرفی واقعیت مجازی به طور گسترده در جامعه مهندسی حاصل خواهد شد.
واقعیت مجازی یا Virtual Reality
ریشه واقعیت مجازی Virtual Reality)به اختصار (VRبه دهه 1860میلادی باز میگردد؛ هنگامی که عکسهای 360 درجه شروع به پیدایش کردند. واقعیت مجازی نخستین بار به عنوان ابزار سرگرمی به دنیای دیجیتال قدم گذاشت. این فناوری، محیطی مجازی در اختیار کاربر قرار میدهد تا بتواند از طریق شبیه سازی واقعیتها، آنچه را در محیط واقعی نمیتواند انجام دهد یا شرایط لازم برای انجام آن را ندارد، در محیط مجازی انجام دهد . درفضای مجازی، تمام تجارب انسانی در برخورد برا محیط قابل شبیه سازی است؛ به همین جهت، این فناوری که نهایت توسعه و پیشرفت فناوری اطلاعات در محیط و فضای سه بعدی مبتنی بر دانش است واقعیت مجازی یا Virtual Reality نامگذاری شده است.
واقعیت مجازی را میتوان به تناسب مقدار درگیر شدن کاربر با محیط مجازی و همچنین سهم هر کدام از موارد شبیه سازی سه بعدی و جهان واقعی در ساخت محیط مجازی به سه دسته ی کلی تقسیم نمود . این سه دسته شامل: ۱- واقعیت افزوده ۲-واقعیت شناور و همه جانبه۳- واقعیت غیر شناور، میگردد.
واقعیت افزوده
واقعیت افزوده ( Augmented reality ) محیط مصنوعی را ایجاد میکند که از ترکیب دنیای واقعی و اطلاعات تولید شده توسط کامپیوتر ساخته شده است، شیوه ی نمایش به طریقی است که تصویر مجازی تولید شده توسط کامپیوتر، بر روی محیط واقعی که کاربر در زمان واقعی میبیند قرار داده میشود.
واقعیت مجازی شناور و همه جانبه و واقعیت مجازی غیر شناور
واقعیت مجازی را میتوان به دو نوع انفعالی و اکتشافی تقسیم نمود . واقعیت مجازی انفعالی اشاره به فعالیتهایی مانند تماشای تلویزیون، فیلم، خواندن کتابها و غیره است. واقعیت مجازی اکتشافی شامل اکتشاف تعاملی یک محیط سه بعدی از طریق مانیتور یک کامپیوتر است. مانند بازیهای کامپیوتری و قدم زدن
در محیطهای تجسم یافته ی معماری.اگر تعامل کاربر بامحیط تنها از طریق صفحه ی نمایش مانیتور انجام گیرد در این حالت با واقعیت مجازی غیر شناور ( non immersive virtual reality) یا واقعیت مجازی رو میزی (desktop virtual reality) روبه رو هستیم.
واقعیت مجازی شناور ( Immersive Virtual Reality) هنگامی است که کاربران کاملاً بامحیط مصنوعی تعامل پیدا میکنند، و تمامی حسها شبیه سازی میشوند و هر عملی که در این محیط از طرف کاربر صورت گیرد عکس العملی را از طرف محیط در پی خواهد داشت.
کاربرد واقعیات مجازی در طراحی
فناوری واقعیت مجازی به عنوان یک ابزار نوین و کارآمد میتواند توسط معماران مورد استفاده قرار گیرد و جهت مجسم سازی طرحها بسیار مفید خواهد بود . واقعیت مجازی به عنوان یکی از بهترین ابزارهای تبلیغاتی در بخش فروش میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. در اصل واقعیت مجازی
به معماران و مشتریان جهت ارتباط بهتر با یکدیگر درمورد یک پروژه، میتواند استفاده شود . واقعیت مجازی قوه ادراک را هم برای معماران و هم برای مشتریان در تجسم پروژههای معماری افزایش میدهد و همچنین با ایجاد یک محیط تعاملی و پویا حق انتخاب را برای معماران و مشتریان
ایجاد میکند. واقعیت مجازی ثابت کرده است که میتواندبه عنوان یک ابزار ارزشمند استفاده شده و هر روز پتانسیلهاو قابلیتهای جدیدی به آن افزوده شود.
کاربردهای ARو VRدر طراحی داخلی
در دنیای طراحی داخلی خانه، استفاده از واقعیت افزوده ARو واقعیت مجازی VR رایج شده است. با اینکه معماران به صورت تخصصی سال ها آموزش دیده اند ولی تقریبا همه ی آن ها در طراحی داخلی غیر حرفه ای هستند. ظهور واقعیت مجازی بدین معنیست که فرصت های بیشتری نسبت به قبل برای آزمایش دکوراسیون های مختلف یک خانه بدون پرداخت کوچکترین هزینه ای، وجود دارد.
مشخصات واقعیت مجازی
در مورد ویژگی های واقعیت مجازی موارد زیر را می توان نام برد:
- شبیه سازی : که به معنای حل کردن و تقلید می باشد و در واقع برگردان و بازسازی دنیای واقعی است مثلا شبیه سازی پرواز یک هواپیما برای کسانی که از ارتفاع می ترسند.
- تجسم : مجسم کردن در ذهن که در دنیای مجازی قابل مشاهده می شود . مانند قرار گرفتن در شکل ها و نقشهای مختلف به این صورت که شما به هر شکلی که بخواهید در می آید مثل شکل حیوان یا گیاه، همچنین می توانید از دیوارها رد شوید.
- واقع گریزی : که به معنای ایجاد واقعیت بوسیله تخیل می باشد یا تمایل به خلاصی از واقعیت دنیاهای مجازی که با تخیل خلق می شوند ، مانند بازی های کامپیوتری.
- حس حضور واقعی : ویژگی دیگر این واقعیت حس حضور واقعی در مکان شبیه سازی شده و از همه مهم تر کنترل روی آن محیط شبیه سازی شده است که تنها در این واقعیت امکانپذیر است.
- احساس امنیت : از دیگر ویژگی های این محیط این است که در این محیط کاربر احساس امنیت بیشتری می کند هزینه ها کمتر است و انعطاف پذیر است یعنی می توان شرایط را به آسانی تغییر داد.
کارآیی واقعیت مجازی در معماری
از کارآیی های واقعیت مجازی در معماری میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- ارزیابی گزینه های مختلف برای یک ساختمان و آنالیز آن که منجر به کاهش هزینه ها و پایین آوردن درصد اشتباهات وخطاها میگردد.
۲- امکان تعامل از راه دور مثلاً مابین معمار و کارفرما و یا مابین معماران و مهندسین را برقرار می دارد که لزوم
درمحل بودن به صورت فیزیکی را از میان برمی دارد و منجر به انتقال ساده تر و بهتر تجربیات و اطلاعات مابین افراد حرفه ای میگردد. برای مثال دو تیم طراحی میتوانند در حالیکه به صورت مجازی در ارائه ی یکدیگر حضور دارند در طراحی مشارکت کنند.
۳- ابزارهای مدلسازی برای سنجش مثلاً برای مطالعه ی تأثیر نور طبیعی و مصنوعی، ارزیابی اکوستیک و برای شبیه سازی مشخصات مواد.
۴- ابزارهای مدل کردن و طراحی برای مثال ، ارزیابی فضاها با قرار گیری در درون آنها، برای مشارکت دادن اطلاعات منطقی در طی مراحل طراحی شماتیک، سپس نظاره کردن پاسخ های متفاوت طراحی ، که این گزینه در بحث معماری مجازی کاربرد دارد. این گونه از برنامه ها میتوانند منجر به بهتر شدن همکاری مابین طراح طراح و طراح کارفرما گردد. زیرا افراد را قادر میسازد تا با استفاده از واقعیت مجازی در معماری به صورت مجازی براحتی در طرح قدم بزنند و نظرات و ایده های خود را بیان کنند.
منابع:
Eric Halsey. "5 Reasons to Add Virtual Reality to Your Workflow" 10 May 2016. ArchDaily. Accessed 14 Jan 2017. http://www.archdaily.com/787137/5-reasons-add-virtual-reality-to-architecture-workflow
O’Connell, Kim. 2016. 4 Tips to Get Started with Virtual Reality in Architecture. November 16, 2016, https://www.autodesk.com/redshift/virtual-reality-in-architecture
Lowood, Henry E. 2015. "Encyclopedia Britannica." 514. Accessed 10 18, 2016. https://www.britannica.com/technology/virtual-reality
جورابچی، کیوان “.1384.مقدمه ای بر معماری مجازی.” فصلنامه معماری ایران ۶.( 5-34).
معراجی، علیرضا. 1378. "واقعیت مجازی و هنر". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران.
